De filosofie over de kunst van het ouder worden

“Oud worden willen we allemaal, maar oud zijn niet” is een quote die vaak voorbij komt. Waarom willen we niet oud zijn en hoe kijken filosofen aan tegen het verouderingsproces? Door de eeuwen heen hebben veel wijzen hun inzichten gegeven over het omarmen van ouder worden en het vinden van balans tussen lichamelijke gezondheid en geestelijk welzijn.

Reflectie en vrijheid

Volgens sommige filosofen is ouder worden meer dan een afname van fysieke vermogens. Het is een tijd waarin men spiritueel en intellectueel kan groeien.

• Plato: “Vrij van hartstochten worden we in ouderdom echt wie we zijn.”
  Voor Plato betekent ouderdom een kans om los te komen van de verlangens die ons in het leven vaak afleiden. Het is een tijd van introspectie en het zoeken naar innerlijke wijsheid, waar men de echte, onvergankelijke zelf kan ontdekken.

• Carl Jung: Jung spreekt over de ‘individuatiefase’, waarin het individu zijn of haar unieke innerlijke balans zoekt. Voor ouderen betekent dit een focus op zelfreflectie, het vinden van betekenis en het realiseren van eenheid tussen bewustzijn en onbewuste processen. Dit helpt niet alleen om een zinvolle levensafsluiting te bereiken, maar versterkt ook het gevoel van vrijheid en innerlijke vrede.

De latere levensfase is dus ook een tijd om los te komen van de maatschappelijke druk en te zoeken naar persoonlijke vervulling.

De waarde van wijsheid en zelfacceptatie

De filosofen Cicero en Montaigne benadrukken dat de levensfase waarin ouderen zich bevinden juist de tijd is om de vruchten van opgedane kennis te plukken.

• Cicero: “Ouderdom is het toppunt van een goed besteed leven.”
  Hij benadrukt dat ouder worden het moment is om de wijsheid die je hebt verzameld, te delen en in te zetten voor het welzijn van anderen. Dit versterkt niet alleen de gemeenschap, maar verrijkt ook je eigen ervaring.

• Montaigne: “Een wijs mens heeft altijd iets om over na te denken.”
  Montaigne moedigt ons aan om de realiteit van onze sterfelijkheid te accepteren. Door deze aanvaarding kunnen we het leven meer waarderen, zelfs in de laatste fasen. In plaats van angst voor het onbekende, biedt deze acceptatie een kans voor innerlijke rust en diepe voldoening.

De latere levensfase wordt zo niet alleen een tijd van reflectie, maar ook van een actieve bijdrage aan de wereld om je heen.

“Gezondheid”

Ouder worden kan gepaard gaan met achteruitgang in gezondheid. Volgens filosoof Ignaas Devisch is het streven naar perfecte gezondheid niet realistisch en zelfs ongezond.

• Devisch: “Gezond genoeg zijn is een kwestie van balans: aanvaarden dat kwetsbaarheid bij het leven hoort, maakt ons sterker.”

Praktische adviezen

Naast reflectie bieden filosofen ook praktische adviezen om veroudering met kracht en waardigheid tegemoet te treden:

• Aristoteles: “Klaag niet, maar focus op het goede in je leven.”
  Positiviteit helpt om gezond ouder te worden.
• Goethe: “Wees nieuwsgierig. Ouderdom is een fase vol nieuwe kansen.”
  Zie de latere levensfase als een tijd om langgekoesterde dromen te verwezenlijken of nieuwe passies te ontdekken.
• Nietzsche: “Alles wat ons niet doodt, maakt ons sterker.”
  Door uitdagingen te omarmen, groeit je innerlijke veerkracht.

Ouder worden is een kunst. Het vraagt om reflectie, acceptatie en het vinden van betekenis in elke fase van het leven. Filosofen inspireren ons om veroudering te zien als een kans op persoonlijke groei en het delen van verworven inzichten. Laat dat nou net zijn hoe wij bij OGJG ook tegen veroudering aankijken. Wij sluiten ons helemaal aan bij de quote van Montaigne: “Een jongeman moet kennis verwerven, een grijsaard moet er de vruchten van plukken”.

Literatuur

• Keuchenius, K. (2013). 9 filosofen over ouderdom. https://katjakeuchenius.nl/ook-interessant/9-filosofen-over-ouderdom/
• Roovers, D. & Cox, L. (2010). 9 adviezen over de kunst van het ouder worden. Filosofie Magazine. https://www.filosofie.nl/9-adviezen-over-de-kunst-van-het-ouder-worden/
• Tönnissen, P. (2024). Gezond genoeg? Lezing en gesprek met filosoof Ignaas Devisch. Radboud Reflects. https://www.ru.nl/radboud-reflects/nieuws/gezond-genoeg-lezing-en-gesprek-met-filosoof-ignaas-devisch
• Van Dijk, M. (2024). Grote denkers over lange levens. Nemo Kennislink. https://www.nemokennislink.nl/publicaties/grote-denkers-over-lange-levens/