Klassieke mythologie anno 2025

Op het eerste gezicht lijken de verhalen van Griekse goden en Romeinse helden misschien uit een lang vervlogen periode te komen. Maar wie goed kijkt, ziet hoeveel invloeden van die oude vertellingen nog steeds springlevend zijn. Begrip van de klassieke mythologie verrijkt ons begrip van kunst, literatuur en zelfs moderne films en boeken. Denk aan schilderijen waarop mythologische taferelen staan afgebeeld, aan romans die teruggrijpen op klassieke intriges of aan uitdrukkingen die we dagelijks gebruiken zonder erbij stil te staan waar ze vandaan komen.

Argusogen

Neem bijvoorbeeld “iets met argusogen bekijken“. In de mythologie was Argus een reus met wel honderd ogen, waarvan er altijd enkele wakker waren, zelfs als hij sliep. Hij werd door de godin Hera ingezet om haar rivaal scherp in de gaten te houden. Vandaag de dag betekent “iets met argusogen bekijken” dat je iets uiterst waakzaam en kritisch in de gaten houdt. Wie het verhaal achter Argus kent, begrijpt direct de kracht van deze beeldspraak: niets ontgaat je, hoe klein ook.

Lauweren

Een andere bekende uitdrukking is “op je lauweren rusten“. In het oude Griekenland kregen atleten, kunstenaars en krijgers als eerbetoon voor hun prestaties een krans van laurierbladeren – hét symbool van overwinning. Maar wie “op zijn lauweren rust”, doet niet langer zijn best: hij vertrouwt erop dat vroegere successen genoeg zijn. Deze uitdrukking herinnert ons eraan dat succes niet blijvend is zonder voortdurende inzet.

Achilleshiel

Ook de term “achilleshiel” is stevig verankerd in ons taalgebruik. De mythische held Achilles was vrijwel onkwetsbaar, doordat zijn moeder hem als baby had ondergedompeld in de heilige rivier de Styx. Alleen het plekje bij zijn hiel, waar zij hem had vastgehouden, bleef kwetsbaar. Tijdens de Trojaanse Oorlog werd Achilles dodelijk getroffen in precies die hiel. Vandaar dat wij vandaag de dag spreken van een “achilleshiel” als we een zwakke plek bedoelen in een verder sterke situatie.

Begrip en beleving

Door de verhalen achter deze uitdrukkingen te kennen, begrijpen we niet alleen onze taal beter, maar ook de menselijke ervaring die ze uitdrukt. Bovendien herkennen we verwijzingen naar deze mythen in schilderijen, gedichten, theaterstukken en moderne boeken. Klassieke kennis opent zo de deur naar een rijkere beleving van cultuur en communicatie.

In een wereld die snel verandert, is het een opbeurende gedachte dat sommige verhalen toch maar mooi al duizenden jaren meegaan. En dat maakt de klassieke mythologie, ondanks haar oudheid, springlevend.

Literatuur

• Historiek (2019). Achilleshiel – Uitdrukking en mythe. https://historiek.net/achilleshiel-uitdrukking-en-mythe/
• Historiek (2023). Argus en zijn argusogen – De reus met honderd ogen. https://historiek.net/argus-reus-argusogen
• Historiek (z.d.). Griekse mythologie vandaag. https://historiek.net/c/griekse-mythologie/
• Is Geschiedenis (2013). Oorsprong van ‘Op je lauweren rusten’. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/oorsprong-van-op-je-lauweren-rusten
• Rijksmuseum van Oudheden (z.d.). Klassieke wereld – Grieken – Mythologie. https://www.rmo.nl/museumkennis/klassieke-wereld/grieken/mythologie/