De belichting van kersttradities

We kennen kerst allemaal als een warm, sfeervol feest dat we associëren met lichtjes, een versierde boom, naasten, cadeaus en kerstfilms. Hoe zijn al deze tradities eigenlijk ontstaan en waarom houden we graag vast aan onze kersttradities?

De kerstboom: van oude symboliek tot huiskamerhit

De kerstboom die we jaarlijks in huis halen, heeft verrassend oude wortels. Al bij de Germanen waren groenblijvende bomen een symbool van leven en licht tijdens de donkerste dagen van het jaar. Ook de Romeinen versierden hun huizen met groene takken tijdens de Saturnaliën, een feest ter ere van de landbouw.

In de 16e eeuw begonnen Duitse families echte bomen in huis te zetten, eerst met appels en noten, later met kaarsen en andere versieringen. In Nederland raakte de boom pas echt ingeburgerd in de 19e eeuw, toen zondagsscholen de traditie promootten. De katholieke kerk verzette zich aanvankelijk tegen de “heidense” oorsprong van de boom, maar uiteindelijk werd hij overal geliefd.

Cadeaus: een eeuwenoude traditie van geven

Het geven van cadeaus rond kerst is een mengeling van oude gebruiken. Al bij de Romeinen was het tijdens de Saturnaliën gebruikelijk om geschenken te geven aan gastheren. Daarnaast verwijzen het goud, wierook en mirre van de Drie Koningen naar geschenken vanuit een christelijke oorsprong.

De Nederlandse Sinterklaas speelde ook een belangrijke rol in de traditie van kerstcadeaus: het gebruik van cadeaus geven op 5 december inspireerde in de Verenigde Staten de introductie van de Kerstman en het neerzetten van cadeaus onder de kerstboom. Ook het bekende kerstpakket vindt zijn oorsprong in oude gebruiken waarbij boeren hun knechten luxe etenswaren gaven rond kerst als dank voor hun harde werk.

Kerstfilms: nostalgie en verbondenheid

Kerstfilms zijn in de moderne kerstperiode niet meer weg te denken. Ze zijn niet alleen vermakelijk, maar ze hebben ook een sociale functie. Uit onderzoek blijkt dat ze mensen verbinden door nostalgie en gedeelde emoties. Veel kerstfilms volgen vertrouwde verhaallijnen met een ‘happy end’, wat zorgt voor een geruststellend en warm gevoel. Of je nu samen kijkt of alleen geniet van je favoriete klassieker, kerstfilms creëren een gevoel van samenzijn en versterking van de feeststemming. Ze bieden een moment van ontspanning, warmte en vrolijkheid in een drukke en donkere periode.

Waarom we deze tradities in ere houden

Wat de kerstboom, cadeaus en films zo krachtig maakt, is dat ze inspelen op universele menselijke behoeften: licht in donkere tijden, verbondenheid met anderen en momenten van warmte en troost. Ze zijn een mix van eeuwenoude symboliek, religieuze tradities en moderne sociale rituelen, waardoor kerst zowel een cultureel als sociaal feest blijft.

Literatuur

• Isgeschiedenis (z.d.). Waar komt het kerstpakket vandaan? 
https://isgeschiedenis.nl/reportage/waar-komt-het-kerstpakket-vandaan
• Koops, E. (2024). Korte geschiedenis en oorsprong van de kerstboom. Historiek. https://historiek.net/kerstboom-geschiedenis-oorsprong/87878/
• Kruiswijk, M. & Nesse, M. (z.d.). Geschiedenis van het geven van kerstcadeaus. Isgeschiedenis. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-het-geven-van-kerstcadeaus
• Wayenberg, S.(2024). Waarom vieren we kerst? NPO Kennis. https://npokennis.nl/longread/7919/waarom-vieren-we-kerst
• Wolthuis, J. (2024). Dit is waarom je van kerstfilms nooit genoeg krijgt én waarom het ons verbindt. Radboud Universiteit. https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksnieuws/dit-is-waarom-je-van-kerstfilms-nooit-genoeg-krijgt-en-waarom-het-ons-verbindt